Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhận định:“Giám sát chuyên đề "Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông’’ đã thể hiện tinh thần trách nhiệm cao của Quốc hội đối với đất nước, nhân dân. Báo cáo giám sát lần này đã cung cấp bức tranh tổng thể, toàn diện và sâu sắc về tình hình đổi mới giáo dục phổ thông và có nhiều nội dung, giải pháp kiến nghị có giá trị cả về lý luận và thực tiễn".

Đáp lại sự mong đợi, quan tâm của cử tri và Nhân dân cả nước về kết quả giám sát của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đối với đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông (GDPT), ngày 14.8.2023, tại Nhà Quốc hội, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã họp xem xét cho ý kiến về tiến hành giám sát chuyên đề “Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông’’.

Đây là cuộc họp “đặc biệt” quan trọng của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội với sự tham gia của Chủ tịch UBTW MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà, Bộ trưởng Bộ Giáo dục - Đào tạo Nguyễn Kim Sơn, đại diện Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Nội vụ, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch Đầu tư, Thanh tra Chính phủ, Kiểm toán Nhà nước, các thành viên Đoàn giám sát, các đại biểu Quốc hội, các lãnh đạo cơ quan hữu quan.

Đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển, cần được ưu tiên đi trước

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh: "Lần đầu tiên một phiên họp giám sát chuyên đề của Ủy ban Thường vụ Quốc hội được phát thanh, truyền hình trực tiếp do nội dung hết sức quan trọng, được nhân dân và cử tri rất quan tâm, theo dõi. 

Chuyên đề giám sát “Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông” có ý nghĩa trong điều kiện chúng ta đang tổng kết Nghị quyết 29-NQ/TW khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.

Với tầm quan trọng của chuyên đề giám sát lần này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã rất thận trọng và kỹ lưỡng trong chỉ đạo, cho ý kiến về đề cương giám sát và kế hoạch chi tiết, tổ chức nghiên cứu, tổng hợp, khảo sát thực tế".

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, Báo cáo kết quả giám sát đã cung cấp bức tranh tổng thể, toàn diện, sâu sắc về tình hình đổi mới giáo dục phổ thông và có nhiều nội dung, giải pháp kiến nghị có giá trị cả về lý luận và thực tiễn. Đoàn giám sát đã bám sát kế hoạch, các quy định của pháp luật, làm việc rất nghiêm túc, kỹ lưỡng, trách nhiệm, khoa học và có nhiều đổi mới để nâng cao chất lượng kết quả giám sát.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ thống nhất cao với đánh giá của Đoàn giám sát về việc Chính phủ quán triệt tổ chức triển khai Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 rất nhất quán và có trách nhiệm. Kết quả được Đoàn giám sát chỉ rõ về tình hình giáo dục phổ thông tiếp tục có chuyển biến tích cực, đạt được nhiều kết quả quan trọng và rất đáng ghi nhận. Qua đó khẳng định Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 là đúng hướng.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhận định, chương trình giáo dục phổ thông mới nhìn chung được xây dựng công phu, nghiêm túc, có tính kế thừa và phát triển, bám sát mục tiêu, yêu cầu và nội dung đổi mới. Hệ thống sách giáo khoa, tài liệu giáo dục được tổ chức biên soạn, thẩm định, phê duyệt, in và phát hành cơ bản là theo đúng tiến độ, đáp ứng cơ bản nhu cầu dạy và học. Đội ngũ giáo viên được bố trí tập huấn đầy đủ phục vụ chương trình mới. Nhà nước cân đối ngân sách, ưu tiên bố trí kinh phí và huy động các nguồn lực để đầu tư cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị và triển khai chương trình mới. 

Về hạn chế, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, ý kiến của Đoàn giám sát là có cơ sở. Báo cáo giám sát đã chỉ ra 12 văn bản chậm tiến độ. Công tác tuyên truyền, quán triệt, đổi mới chương trình chưa thực sự hiệu quả, còn có nội dung chưa tạo được sự đồng thuận xã hội. Công tác giám sát, kiểm tra, thanh tra chưa được tiến hành một cách thường xuyên, phạm vi còn hạn chế, chưa bao quát toàn diện, hiệu quả chưa cao. Cần đánh giá kĩ hơn về chủ trương một chương trình nhiều bộ sách giáo khoa, kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn triển khai.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phân tích rõ tinh thần của Nghị quyết số 88/2014/QH13 là Bộ GD-ĐT phải tổ chức biên soạn một bộ sách giáo khoa đầy đủ từ lớp 1 đến lớp 12. Các tổ chức, cá nhân khác được khuyến khích tham gia biên soạn sách giáo khoa, một hoặc một số đầu sách theo khả năng, không nhất thiết phải biên soạn đầy đủ một bộ sách giáo khoa. Do đó, cần lưu ý thực trạng mà Đoàn giám sát đã chỉ ra, phải thảo luận thống nhất để Uỷ ban Thường vụ Quốc hội phải ra nghị quyết về vấn đề này.

Đồng thời, Chủ tịch Quốc hội đề nghị làm rõ hơn một số vấn đề về yêu cầu quản lý, điều tiết giá sách giáo khoa, thực hiện chính sách xã hội đối với học sinh khuyết tật, học sinh dân tộc thiểu số, học sinh có hoàn cảnh khó khăn, học sinh ở khu vực miền núi, biên giới, hải đảo; việc triển khai chương trình mới ở đồng thời cả 3 cấp học; tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ chưa được giải quyết triệt để; cơ sở vật chất, thiết bị dạy học còn chưa đáp ứng được yêu cầu…

Chủ tịch Quốc hội cũng bày tỏ cơ bản đồng tình với các kiến nghị, đề xuất để triển khai tiếp tục Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 vì đổi mới căn bản toàn diện giáo dục phổ thông là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước ta, cần quán triệt sự lãnh đạo của các cấp ủy đảng, thực hiện tốt vai trò quản lý của Nhà nước, phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị, sự chủ động sáng tạo của nhân dân và toàn xã hội.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị, khẩn trương hoàn thiện thể chế, nhất là những vấn đề báo cáo giám sát đã chỉ ra, tạo hành lang pháp lý thuận lợi để triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới. Tăng cường công tác tuyên truyền, quán triệt sâu rộng và hiệu quả hơn để tạo sự thống nhất, thông suốt trong lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện, sự tin tưởng, đồng thuận, ủng hộ của các tầng lớp Nhân dân.

Tiếp tục quản lý chặt chẽ, thường xuyên rà soát, đánh giá, hoàn thiện và phát triển chương trình giáo dục phổ thông, bảo đảm hoàn thành các mục tiêu của Nghị quyết 88/2014/QH13.

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh: "Việc quán triệt sâu sắc quan điểm đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội.

Bố trí đầy đủ ngân sách về triển khai chương trình giáo dục phổ thông, sử dụng hiệu quả các nguồn vốn từ ngân sách, nhất là nguồn vốn từ các Chương trình mục tiêu quốc gia, các chương trình, đề án, dự án lớn đã được phê duyệt; ưu tiên hỗ trợ kinh phí cho các địa phương khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi và xem xét hình thức hỗ trợ có mục tiêu từ ngân sách trung ương cho địa phương mà chưa cân đối được ngân sách”.

Đề xuất 3 nhóm giải pháp về thể chế, cơ chế và tổ chức thực hiện

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Trưởng Đoàn giám sát cho biết: "Chuyên đề giám sát đã nhận được sự quan tâm rộng rãi của các cấp, các ngành, cử tri và nhân dân. Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất đánh giá, trong bối cảnh phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, chủ trương đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục theo tinh thần Nghị quyết 29 -NQ/TW và Nghị quyết số 88/2014/QH13, Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội đã được cả hệ thống chính trị, nhất là Bộ GD-ĐT, ngành giáo dục và toàn thể đội ngũ giáo viên, nhà quản lý giáo dục phổ thông tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện nghiêm túc, với tinh thần trách nhiệm, tâm huyết và quyết tâm cao, tạo ra chuyển biến tích cực, đạt được nhiều kết quả quan trọng, đáng ghi nhận".

Ủy ban Thường vụ Quốc hội yêu cầu Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tiếp tục chỉ đạo các bộ, ngành địa phương rút kinh nghiệm về các tồn tại, hạn chế; quán triệt về các bài học kinh nghiệm; khẩn trương triển khai các kiến nghị được nêu trong Báo cáo của Đoàn giám sát, bảo đảm triển khai thành công Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh, Đoàn giám sát đã đề xuất 3 nhóm giải pháp về thể chế, cơ chế và về tổ chức thực hiện. Cụ thể, nhóm giải pháp về hoàn thiện thể chế, chính sách; nhóm giải pháp về nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về đổi mới chương trình giáo dục phổ thông; nhóm giải pháp về tăng cường các điều kiện bảo đảm triển khai đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông.

Trong thời gian tới, Đoàn giám sát kiến nghị nghiên cứu bổ sung, sửa đổi Luật Giáo dục; xây dựng Luật điều chỉnh về Nhà giáo; bổ sung, sửa đổi pháp luật liên quan (như Luật Ngân sách nhà nước, Luật Đầu tư, Luật Đất đai, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, các luật về thuế…);

Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, các Đoàn đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân các tỉnh, thành phố tiếp tục tăng cường giám sát việc triển khai thực hiện đổi mới chương trình giáo dục phổ thông; Giám sát việc triển khai thực hiện nhiệm vụ về giáo dục trong các chương trình mục tiêu quốc gia; giám sát việc bảo đảm cơ sở vật chất trường, lớp được bố trí trong kế hoạch đầu tư công trung hạn của các địa phương.

Thực hiện tốt hơn nữa phương châm: “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân thụ hưởng”

Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Đỗ Văn Chiến khẳng định: "Đổi mới chương trình giáo dục, sách giáo khoa là việc làm hệ trọng, nhận được sự quan tâm rất lớn của cử tri và Nhân dân. Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam hoan nghênh việc Quốc hội tiến hành giám sát chuyên đề này.

Thời gian qua, Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã cử nhiều thành viên tham gia Đoàn giám sát. Trực tiếp Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cũng đã tham gia các các cuộc giám sát, khảo sát thực tiễn qua đó ghi nhận nhiều ý kiến. 

Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã tiến hành họp về nội dung này và dành thời gian nghe Bộ trưởng Bộ GD-ĐT báo cáo, trao đổi làm rõ nhiều vấn đề. Qua đó, Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nhất trí cao với nhiều ý kiến cho rằng mới chương trình giáo dục, sách giáo khoa mới có nhiều ưu điểm, từng bước chuyển sang phát huy năng lực học tập của người học.

Tuy nhiên, do là quá trình đổi mới, nên có những nội dung có nhiều ý kiến khác nhau. Vì vậy, cần cầu thị để có điều chỉnh cần thiết đưa chương trình vận hành  đúng hướng".

Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Đỗ Văn Chiến cũng bày tỏ đồng tình nhất trí cao với dự thảo Báo cáo của Đoàn giám sát, nhất là các nhóm giải pháp lớn.

Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Đỗ Văn Chiến đề nghị Quốc hội, Chính phủ, Bộ GD-ĐT cần quan tâm đến 3 vấn đề lớn còn ý kiến khác nhau. 

Thứ nhất, việc có hay không một bộ sách giáo khoa do Bộ GD-ĐT biên soạn. Nghị quyết số 88/2014/QH13 của Quốc hội nêu rõ: Khuyến khích các tổ chức, cá nhân biên soạn sách giáo khoa trên cơ sở chương trình giáo dục phổ thông để chủ động triển khai Chương trình GDPT mới. Bộ GD-ĐT tổ chức việc biên soạn một bộ sách giáo khoa. Bộ sách giáo khoa này được thẩm định, phê duyệt công bằng với các sách giáo khoa do tổ chức, cá nhân biên soạn khác.

Như vậy, khuyến nghị của Đoàn giám sát đưa ra là trên cơ sở Nghị quyết số 88/2014/QH13. Thời gian tới các cơ quan cần tiếp tục bàn thảo thấu đáo, nhuần nhuyễn. Nhất thiết phải có cơ chế kiểm soát chặt chẽ từ khâu biên soạn, in ấn phát hành và phải giảm giá sách giáo khoa phù hợp đối với thu nhập của người dân hiện nay. 

Thứ hai, phải làm tốt hơn nữa công tác tuyên truyền, vận động truyền thông để tạo sự thống nhất cao trong nội bộ ngành giáo dục, đào tạo và tạo sự đồng thuận cao trong xã hội, thực hiện tốt hơn nữa phương châm dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân thụ hưởng. Việc lớn này nếu không nhận được sự đồng tình, ủng hộ cao của người dân thì khó khăn là lẽ đương nhiên.

Thứ ba, chính sách cần phải có chính sách để thực hiện đổi mới chương trình, sách giáo khoa phổ thông, đặc biệt là chính sách đối với vùng dân tộc thiểu số và miền núi, những nơi còn khó khăn. Đề nghị cần quán triệt sâu sắc hơn nữa nguyên lý cơ bản về chính sách dân tộc, quán triệt sâu sắc ý kiến chỉ đạo rất cụ thể của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ.

Thủ tướng Phạm Minh Chính: “Nghiêm túc thực hiện kết luận của Đoàn Giám sát, Ủy ban Thường vụ Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa”

Tại Hội nghị tổng kết năm học 2022-2023 và triển khai nhiệm vụ năm học 2023-2024, Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh: "Những kết quả đạt được của giáo dục thời gian qua là rất cơ bản nhưng cũng còn nhiều tồn tại, hạn chế chúng ta phải thẳng thắn nhìn nhận để cùng nhau tập trung khắc phục trong thời gian tới. Trong đó, đặc biệt chú ý tới tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ, bất cập giữa các cấp học giữa các địa bàn; nhiều địa phương chưa đảm bảo đủ định mức giáo viên theo quy định; đặc biệt là giáo viên mầm non và giáo viên để thực hiện Chương trình GDPT mới.

Chính sách, chế độ đãi ngộ còn bất cập, chưa hấp dẫn, khó thu hút, giữ chân đội ngũ giáo viên, nhất là nhân lực chất lượng cao ở các thành phố lớn hoặc các địa bàn khó khăn.

Theo Thủ tướng Phạm Minh Chính, nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế hiện nay của giáo dục là việc phát triển, đổi mới giáo dục là một nhiệm vụ khó, liên quan đến nhiều đối tượng, số lượng các cơ sở giáo dục lớn, phạm vi rộng trên tất cả các tỉnh thành; ảnh hưởng nặng nề và kéo dài của dịch Covid-19; số lượng học sinh phân bổ không đồng đều, tập trung ở các thành phố lớn; thế giới biến đổi, tri thức và khoa học công nghệ phát triển nhanh chóng tác động đến phát triển giáo dục đào tạo. 

Bên cạnh đó, nhận thức chưa đầy đủ, sâu sắc, toàn diện của một bộ phận cấp ủy, chính quyền, cán bộ quản lý giáo dục, giáo viên về tầm quan trọng, vai trò, ý nghĩa của việc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đào tạo; trình độ, năng lực chuyên môn của một bộ phận cán bộ quản lý, giáo viên còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu; khung khổ pháp lý, cơ chế chính sách cho phát triển giáo dục đào tạo còn bất cập, chậm được sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với tình hình thực tiễn.

Việc triển khai thực hiện các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ chưa đáp ứng yêu cầu; một số vụ việc tiêu cực gây ảnh hưởng đến uy tín, chất lượng của ngành giáo dục; sự phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương hỗ trợ với ngành Giáo dục chưa thực sự chặt chẽ, hiệu quả.

Theo đó, Thủ tướng chỉ đạo Bộ GD-ĐT cần nghiêm túc thực hiện Kết luận của Đoàn giám sát, Ủy ban Thường vụ Quốc hội về tình hình thực hiện đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông. 

Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn: "Kết quả giám sát là dịp để ngành giáo dục giải trình với xã hội"

Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn cho biết, Quốc hội thực hiện Giám sát chuyên đề "Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông’’ đã thể hiện tinh thần trách nhiệm cao của Quốc hội đối với đất nước, nhân dân.

Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn khẳng định: Chủ trương giám sát “Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông” là một chủ trương quan trọng, phù hợp với thời điểm và nội dung mang tính trọng tâm của việc đổi mới giáo dục phổ thông nhằm vào vấn đề được dư luận xã hội và cử tri cùng quan tâm.

Ngành giáo dục và đào tạo cũng coi đây là dịp để giải trình và làm rõ trước xã hội những gì mà ngành đã làm, đang làm, những cái đã làm được, những cái vướng cái khó còn đang gặp phải để xã hội cùng chia sẻ và đồng hành hỗ trợ.

Cũng theo Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn, trong quá trình giám sát, Đoàn đã thực sự đi sâu đi sát thực tế, đến với trường học, với nhà giáo, với học sinh để lắng nghe, để chia sẻ và thấu hiểu. Qua chính hoạt động giám sát, các thành viên của Đoàn giám sát và những người tham gia đã thấu hiểu hơn thực tế đổi mới giáo dục với rất nhiều kết quả đáng phấn khởi và đáng ghi nhận trong thực tế.

Chính từ sự tiếp xúc thực tế giáo dục sinh động, sự chứng kiến những đổi thay của việc dạy và học, sự cảm nhận không khí đổi mới giáo dục trong nhà trường, sự tích cực của học sinh và sự hào hứng của học trò mà trong kết luận Đoàn giám sát đã có những đánh giá ghi nhận kết quả tích cực quan trọng của đổi mới giáo dục phổ thông trong thời gian vừa qua.

“Qua hoạt động giám sát, kết quả và những điểm tích cực, những điểm còn tồn tại mà đoàn chỉ ra, chúng tôi cũng nhìn rõ thêm những công việc cần làm tốt hơn trong thời gian tới để đưa việc đổi mới đi tiếp chặng đường cuối và đưa đổi mới đi vào chiều sâu với những két quả tốt đẹp hơn nữa trong thực tế”, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn bày tỏ.